Dini Mealden Öğrenmek [I]

Kur’an’la aramızdaki fıtrî bağı reddeden ve onu salt bir “entelektüel bilgi nesnesi” olarak gören modernist çevreler, Kur’an-ı Kerim’i anlamadan okumanın hiçbir faydasının olmayacağını ve dinin yegane kaynağının her açıdan Kur’an/meal olduğunu iddia etmektedirler.

Bu kesimler;

• Kur’an-ı Kerim’i okuyan kişinin onu “anlamak” şartıyla okuyabileceği,

• aksi takdirde okumasının hiçbir fayda/sevap temin etmeyeceği,

• hatta bu tür bir okumanın zarardan halî olmayacağı,

• Kur’an’ın amacının anlaşılmak ve amel edilmek olduğu,

• anlamadan okumanın ilk üç nesilden sonraki dönemlerde kültürel ve bölgesel bir anlayışın neticesi olarak ihdâs edilmiş yanlış bir uygulama olduğu…

şeklinde özetlenebilecek birtakım gerekçeler ileri sürmektedirler.

Hemen ifade edelim ki, önü arkası iyi düşünülmemiş, derinlikten yoksun ve realite ile çelişen bu tarz itirazlar, bizi çözümü imkânsız bir problem yumağı ile baş başa bırakmaktadır. Derinlemesine bakıldığında, konunun, bu denli yüzeysel bir yaklaşımla ele alınamayacak kadar etraflıca bir muhakemeyi ve külli bir anlama gayretini gerektirdiği net olarak anlaşılacaktır.

Tabi, modernist çevrelerin bu tür gerekçeleri; ilmî kifâyetsizlik, kadim mirasa karşı taşıdıkları art niyet ve usûl noktasındaki cehâletlerine dayanmaktadır.

Öncelikle “Kur’an-ı Kerim’i anlamaya karşı” olmakla itham edilmemek için şöyle bir anekdot paylaşayım:

Diyanet İşleri Başkanlığının 2010 yılını “Kur’an Yılı” ilan etmesi münasebetiyle sonuç bildirgesinde dile getirdiği şu paragrafı buraya aynen alarak her kelimesine tereddütsüz katıldığımı ifade edeyim:

“İnsanı ve toplumu hak ve adalet zemininde inşa etmek üzere gönderilmiş olan Kur’an-ı Kerim’in gereği gibi anlaşılması, yaşanması ve haberdar olmayanlara aktarılması ümmet-i Muhammed’in asli vazifelerinden birisi, hatta birincisidir. Toplumumuzda gün geçtikçe daha fazla yaygınlık kazandığı müşahede edilen ahlak erozyonu, suçluların, suç oranlarının ve çeşitlerinin artması, toplumsal dokunun giderek daha fazla zedelenmesi… gibi olumsuzlukların önüne ancak Kur’an’ın diriltici mesajıyla geçilebilir.” (Kur’an Mealleri Sempozyumu, DİB, Ankara-2007, I-II.)

Kur’an’ın anlaşılmasının lüzûmu ile alakalı görüşümüzü beyan ettikten sonra mevzuya geçelim.

Modernist çevrelerin tezleri, ana hatlarıyla dört probleme sebep olmaktadır:

1. Müslümanlar, hangi meslek grubuna mensup olursa olsun bütün Şer’î/İslamî ilimleri tahsil etmek suretiyle Kur’an-ı Kerim’i anlayarak okumalı,

2. veya herkes ilahi mesajı anlamak için Kur’an’ın Arapça metninden ve 1400 yıllık kadim müktesebattan/ilmi mirastan sarf-ı nazar ederek behemehâl meal okumalı,

3. ya da vahye muhatap kitlenin, nüzul ortamında yaşayan, ayetlerin bağlamlarını bilen ve sadece fasih Arapça konuşabilen ilk kuşak Araplar (sahabe-i kiram) olması icab eder,

4. veyahut da ilmiye sınıfına mensup olmayan Müslüman halk -beyhude bir amel olduğundan-Kur’an’ı okumaktan uzak durmalıdır.

Bu problemlerin her birerini hülasa olarak ele alalım:

Devam edecek...

Selam ve dua ile...